Ruhsal travma; Bir kişide fiziksel ve ruhsal sıkıntı oluşturabilen olaylar, deneyimler veya durumlardır. Bir kişinin ruhsal travmaya uğraması için mutlaka birebir sıkıntılı bir olay yaşamış olmasına gerek yoktur. Bir başkasının başına gelmiş sıkıntılı bir olaya şahit olma veya sıkıntılı bir olayın anlatıldığını duyma bile ruhsal travma yaşanması için yeterli olabilir. Hatta kişinin televizyonda izlediği üzücü bir haber, gerilim filmi, şiddet görüntüleri bile ruhsal travma oluşumuna neden olabilir.
Neden herkeste ruhsal travmaya bağlı belirti ortaya çıkmaz?
Bunu çilek yedikten sonra alerjik durum ortaya çıkaran bir kişiyi örnek vererek açıklayabiliriz. Sonuçta çilek yedikten sonra herkeste alerjik durum oluşmaz. Bu alerji genetik altyapıdan tutun, birçok metabolik nedene bağlı olarak ortaya çıkmış olabilir. Ruhsal travmada da bu durum geçerlidir. Herkes bir miktar sıkıntı ile baş edebilir fakat o sıkıntı düzeyi baş edebileceğimiz seviyeyi aştığı durumda ruhsal travma ortaya çıkmaktadır.
Ruhsal travmaya bağlı belirti ortaya çıkabilmesi için yaşanan sıkıntı ne kadar büyük olmalıdır?
Bu tamamen olaya ve kişiye göre değişmektedir. Kimileri için başkalarının çok küçük sorun olarak nitelendirdikleri durumlar da ruhsal travma yaratabilir. Bir örnek ile açıklayacak olursak; ilkokul yıllarımızı düşünelim. Hepimiz bir şekilde alay konusu olmuşuzdur. Bir çocuk düşünün, bir gün sınıfta bir etkinlikte bir şarkı söylüyor ve herkes ona gülüyor. Bu olaydan sonra o çocuk hayatı boyunca bir daha şarkı söylemiyor, hatta insanlarla konuşmaya dahi çekiniyor. Tamamen içine kapanık bir hayat geçiriyor. Belki birçoğumuza ‘ne var ki bu olayda canım’ düşüncesi oluşturan bir durum, bir insanın tüm hayatını olumsuz etkileyebilmektedir. Başka bir örnek verecek olursak; sağlık çalışanları, askerler, polis memurları gibi sürekli üzücü ve sıkıntılı olaylarla karşılaşan meslek grubu çalışanları ruhsal travmaya maruz kalabilirler.
Ruhsal travmanın neden olduğu travma sonrası stres bozukluğunun belirtileri nelerdir?
Ruhsal travmaya uğrayan kişilerde aşağıdaki durumlardan bazıları ortaya çıkabilmektedir.
- Sıkıntılı olayı tekrar tekrar düşünme
- Kabuslar görme, uyku sorunları
- Sıkıntılı olayı güm içinde sanki yeniden yaşıyormuş gibi hissetme
- Sıkıntılı olayın tekrar başına geleceğinden korkma
- Sıkıntılı olayın bir kısmını veya tamamını hatırlayamama
- Kendisi veya çevresi ile ilgili sürekli olumsuz düşünceler (‘kimseye güvenemem’, ‘bütün insanlar kötü’, ‘kendime güvenemem’, ‘güçsüzüm’, ‘beceriksizim’, ‘dışarısı çok tehlikeli’ gibi)
- Sıkıntılı olayla ilgili sürekli kendisini veya başkalarını suçlama çabası
- Sık sık oluşan olumsuz duygular (korku, utanç, dehşete kapılma, üzüntü, mutsuzluk gibi)
- Daha önceleri katıldığı etkinliklerden, arkadaş ortamlarından, sosyal ortamlardan kendini geri çekme, içe kapanma
- Duyguları tam olayarak yaşayamama (mutlu olamama, bir olaya üzülememe)
- İrkilme tepkileri, her an tetikte olma duygusu
- Konsantrasyon güçlüğü ve dikkat etksikliği
- Düşüncesizce kendisine veya başkalarına zarar verici veya tehlikeli davranışlarda bulunabilme
- Öfke patlamaları, sürekli gerginlik hali
Özet olarak söyleyecek olursak; ruhsal travmanın büyüğü veya küçüğü yoktur. Ruhsal travmanın kişide oluşturduğu etkilerin büyüklüğü veya küçüklüğü vardır.
