Kusursuz Maskenin Ardındaki Gerçek: Narsizm
Pek çoğumuz narsistleri hor görmeye çalışırız, bencil ve kibirli yırtıcılar oldukları görüşlerine sahibizdir. Narsizm aslında kişinin kendini çok sevmesiyle alakalı değildir. Sevebileceğiniz bir öz benliğe sahip olmamakla ilgilidir yani zemin çürüktür. Sağlıklı bir benlik saygısı geliştirememiş, onu yetiştiren kişiler tarafından ‘empatik uyum’ sağlayamamış olmalarından veya yaşadıkları travmalardan kaynaklı ortaya çıkan sonuç kendilerinin akıllı, güzel, yetenekli ve hayranlık duyulması gerekilen kişiler olduklarına inanmalarıdır. Çoğu zaman bu kişiler çocukluklarında bir mükemmeliyetçilik, başarı ve güzellik imajı çizmek zorunda kalmışlardır. Bunun sonucu olarakta sahte bir benlik maskesi takarlar ve diğerlerinin yetersizliklerini hissetmesinden korkarlar. İçsel hayatlarında ise bir şeyler orada bulunmamaktadır, eksiktir.
Bu kusursuz maskenin ardındaki narsist bireylerle bir ilişki kurmak ne kadar zor olabilir?
İlk başta her şey mükemmeldir. Bir peri masalına adım atmaya hazırlanıyorsunuzdur. Büyüleyici gülümsemesi ve kendinden emin duruşuyla sizi adeta büyüler. Onun yanında bu dünyadaki en özel ve değerli kişi sizsinizdir. AMA avının ağına tam olarak düşmesini sağladıktan sonra maskenin ardı zamanla ortaya çıkmaya başlayacaktır. Narsist partner önce sizi idealize ederek, size kendisini rahat ve güvende hissettirme yetkisini verir. Yavaş yavaş, narsistin size dair idealleştirmesinde çatlaklar belirir. Sizin mükemmel olmadığınızı fark ettikçe, kendini güvensiz hissetmeye başlar ve size öfkelenir ve en ufak kusurlarınızı eleştirmeye başlayabilir. Güvensizlik ve yetersizlik duygularından büyüklenmeci hareketler sergileyerek kendisini korumaya alır. Size karşı egosunu yükseltir ve arkasında ne bıraktığına bakmadan göklere doğru süzülür. Bu kısımda narsist partnere tahammül etmek zorlaşır çünkü kendi iyi hissedebilsin diye size kendinizi kötü hissettirmek gibi işlevleri vardır. Bununla da kalmaz kendinde bir şeylerin eksik olduğunu hissediyor ve sizin bunların tümüne sahip olduğunuzu algılıyorsa, sizin sahip olduklarınızı beğenmeyerek, küçümseyerek ve alay ederek tahrip eder. Bunca şeyi yaparken kendilerini her zaman haklı olduklarına ikna etmekte hiç zorlanmazlar. Eğer haksız veya hatalıysa bile bunun için sizi suçlamaktan çekinmez ve bunu tüm kalbiyle inanarak yapar. Bunu yaparken de küstah, kibirli ve kayıtsız tavırlar sergilemesi çileden çıkmanız için yeterli olur. BU şekilde hissetmenize rağmen narsist sizden aşırı miktarda zaman, enerji ve duygusal kaynak ayırmak zorunda olduğunuzu hissettirmeyi de başarır. İstekleri yerine gelmez ve aykırı bir şekilde davranırsanız sizi ilişkiye son vermekle tehdir eder. Sizi kontrol etmek ve gücünü hissettirebilmek için bu noktada manipülatif davranışlarını sergilemeye başlayacaktır. Narsist size öyle bir duygusal şantaj yapar ki kendinizi zaten suçluluk duygusu içerisinde bulursunuz. İlişkinin bu aşamasından sonra bir yıkım dönemine geçiş yapılır. Duygusal iniş çıkışlar fazlalaşır, duygusal istismarlar yaşanır, öngürülemez davranışlar ortaya çıkar ve empati denilen bir şey ortada yoktur. Muhtemelen sizi ilk başta önemseyen kişinin aslında iyiliğinizi zerre düşünmüyor oluşunu fark ettiğinizde büyük bir şok ve ihanete uğramışlık hissi içinde boğuluyor olacaksınız. İlişki kısır bir döngüye dönüşür; ayrılmalar ve barışmalar yaşanır. ‘Toksik’ dediğimiz ilişki tipi sinyalleri görülür. Ayrılıklar olur ve tekrar barışmalar sonrasında başta yine jestler, romantiklikler sonra yine aynı patlamalar ve karmaşalarla devam eder. Kendinizi belirsizlik ve stres içerisinde bulursunuz. Özgüveniniz ciddi şekilde zedelenmiştir, duygusal olarak tükenmişsinizdir ve hem psikolojik hem de duygusal düzeyde bağımlılık geliştirmişsinizdir. Narsist partner içinde ayrılık aslında düşündüğümüz kadar umrunda olmayan bir durum değildir çünkü sizi bir kaynak olarak görür ve sürekli ihtiyaç duyduğu onay, hayranlık ve duygusal desteğin ortadan kalkması onu ciddi şekilde rahatsız eder. Bu yüzden genelde narsist bireyler bu durumla başa çıkabilmek için kısa sürede yeni bir ilişkiye başlarlar. Genelde yeni ilişkisini eskiyi doldurmak için bir araç olarak kullanır. Sizin kafanızda: ‘Her şey yalan mıydı?’, ‘Aslında beni hiç sevmedi mi?’ gibi sorular dolaşır ve kendinizi yiyip bitirmenize sebep olur.
Peki şimdi ne yapacaksınız?
Narsist bir partnerle geçinmek oldukça zor ve karmaşık olabilir. Size karşı büyüklenmeci davrandığında ani çıkışlar yerine daha sakin zamanlarda yaklaşmayı denemelisiniz. Ona somut örnekler vererek empati yapmasını sağlayın. Risk almaktan çekinmeyin ve kendi kırılganlıklarınıza sahip çıkın. Kötü duyguların üstesinden gelmeyi öğrendiğinizde aslında onların size değil narsist partnerinize ait olduğunu anlayacaksınız. Sınırlarınızı belirlemekten çekinmeyin. Ona hayır diyebilme hakkınız olduğunu bilin ve kendi duygularınız farkında olun. ‘Şu anda nasıl hissediyorum?’. Kutuplaşmış durum ve duyguların üstesine beraber giderek bunları değerlendirin. İlişkiniz için gerçekçi beklentiler oluşturun. Bunun yanı sıra çift veya bireysel terapilerede başvurabilirsiniz.
Psikolog Dilara Toprak
McWilliams, N. (2011). Psikanalitik Tanı: Klinik süreç içerisinde kişiliğin yapısını anlamak (E. Kalem, Çev.) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Ettensohn, M. (2024). Narsizmin İç Yüzü (Z. Dirihan, Çev.) Say Yayınları, İstanbul.
